Software librea hezkuntzan: egoera eta erronkak

Software librea hezkuntzan: egoera eta erronkak

Miren Berasategi Zeberio
Deustuko Unibertsitatea
https://miren.bz
miren.berasategi@deusto.es

UEU, Irakasleen Prestakuntzarako Unibertsitate Masterra
2023ko martxoak 9

[…] ordenagailu-pantaila batean narrazio eta azalpen-testu linealak irakurtzeak, testu berberak paperean irakurtzeak baino ulermen pobreagoa eragiten du (Mangen et al., 2013, 67.orr.).

[…] hipertestuak eskakizun-maila handiagoa dakar, erabakiak hartzea eta prozesamendu bisualaren aldetik, eta honek irakurketa-errendimendua kaltetzen du (DeStefano & LeFevre, 2007, 1616.orr.).

Antzera gertatzen da eskuz idaztea idazketa digitalarekin ordezkatzen dugunean: lehenbizikoak memorizatzen eta gogoratzen laguntzen duen bitartean, bigarrenak ez du efektu hori lortzen [Mueller & Oppenheimer 2014;Longcamp et al. 2008] (Garaizar, 2021).

(Bryant, 2020, 4.orr.)

Alfabetatze digital egokiak teknologia digitalak noiz EZ erabili erabakitzen jakitea ere eskatzen du (Garaizar, 2021).

ikasleak = erabiltzaile

[…] software libreak eskolei, beste edozein erabiltzaileri bezala, softwarea kopiatu eta banatzeko askatasuna ematen die: hezkuntza administrazioak kopia bat bana diezaioke eskola bakoitzari, eta eskola bakoitzak softwarea bere ordenagailu guztietan instala dezake (Stallman, d.g.).

Software libreak posible egiten du ikaslearentzat softwarea nola dabilen arakatu eta ikastea. […] Software jabedunak ez du ikasleen jakinmina onartzen. Honela dio: “Bilatzen duzun ezagutza sekretua da–ikastea debekatua dago!” (Stallman, d.g.).

Ordenagailu-erabiltzaile guztiek eskatu behar lukete software librea: norberaren ordenagailua kontrolatzeko askatasuna ematen du–software jabedunarekin, programak bere jabeak edo garatzaileak egitea nahi duena egiten du, ez erabiltzaileak egitea nahi duena (Stallman, d.g.).

aztarna digitala


Iametza (2022ko abenduak 2), Argia


Brunoli, J. (2022ko azaroak 22), TechZine


Pérez, E. (2022ko uztailak 15), Xataka

FOMO, oihartzun ganberak, aldizkako saritzea… arreta eta atentziora bahitzen maisulana egiten dute.

Kathy West irakasleak bere 13-14 urteko ikasleek jasotako alerta kopurua zenbatu zuen: 800 baino gehiago izan ziren (Mail Online, 2020).

Frogatuta dago mugikorretan eta tabletetan erabiltzen diren aplikazioak mendekotasuna sortzeko diseinatuta daudela, sistema dopaminergikoa estimulatuz, drogek egiten duten antzera. (Peper eta Harvey, 2018)

Gamifikazioak eragin negatibo ugari izan ditzake: errendimendu-galera, gehiegizko konpetitibitateak eragindako desmotibazioa, indiferentzia… progresiboki okerrera egiten dutenak, gainera. Ikasleek gehiago erreparatu ohi diote gamifikazioaren mekanikari, edukiek eta ikasketa-prozesuari baino. (Toda et al., 2018)

Ikasgelarako gakoak (Garaizar, 2021)

  1. Lehenetsi paperean irakurtzea euskarri digitalekin irakurtzearen gainean. Pantailan PDF fitxategiak irakurmena zailtzen du.
  2. Sustatu eskuz idaztea, ikaskuntza eta funtzio exekutiboen garapena bultzatzeko.
  3. Formatu analogikoa iristen ez den lekuetan erabili teknologiak: 3Dko bistaratzeak, animazioak, simulazioak, jarduera interaktiboak, etab.
  4. Posible den guztietan, laguntza zuzena eskaini eta ikasleak gidatzeko aurrez aurreko saioak planifikatu.
  5. Gailuen hautaketa funtsezkoa da: eramangarriak eta tabletak baino egokiagoak dira bideo-proiektagailuak eta Interneteko sarbidea duten ordenagailuak.
  6. Aktibitate akademikorako behar diren arreta edo atsedenagatik lehiatzen diren plataforma, gailu eta sare sozialak saihestu.

Tresna digitalak ez dira bitarteko soil edo neutralak; irakasleak ikasgelara daraman software hautaketak eremu digitalaren inguruko eredu jakin bat,
ikuskera bat, helarazten die ikasleei.

Erreferentziak

Bryant, J., Child, F., Dorn, E., & Hall, S. (2020). New global data reveal education technology’s impact on learning. McKinsey & Company. https://www.mckinsey.com/industries/education/our-insights/new-global-data-reveal-education-technologys-impact-on-learning#

Buchanan, R., Southgate, E., Scevak, J., & Smith, S. P. (2018). Expert insights into education for positive digital footprint development. Scan, 37(2). https://education.nsw.gov.au/teaching-and-learning/professional-learning/scan/vol-37-2018/

DeStefano, D., & LeFevre, J.A. (2007). Cognitive load in hypertext reading: A review. Computers in Human Behavior, 23(3), 1616–1641. https://doi.org/10.1016/j.chb.2005.08.012

Garaizar, P. (2021, apirilak 11). Las redes sociales y las TIC en el aula. FECYT. https://www.fecyt.es/es/FECYTedu/las-redes-sociales-y-las-tic-en-el-aula

Longcamp, M., Boucard, C., Gilhodes, J.C., Anton, J.L., Roth, M., Nazarian, B., & Velay, J.L. (2008). Learning through Hand- or Typewriting Influences Visual Recognition of New Graphic Shapes: Behavioral and Functional Imaging Evidence. Journal of Cognitive Neuroscience, 20(5), 802–815. https://doi.org/10.1162/jocn.2008.20504

Mangen, A., Walgermo, B. R., & Brønnick, K. (2013). Reading linear texts on paper versus computer screen: Effects on reading comprehension. International Journal of Educational Research, 58, 61–68. https://doi.org/10.1016/j.ijer.2012.12.002

Mueller, P. A., & Oppenheimer, D. M. (2014). The Pen Is Mightier Than the Keyboard: Advantages of Longhand Over Laptop Note Taking. Psychological Science, 25(6), 1159–1168. https://doi.org/10.1177/0956797614524581

Oberst, U., Wegmann, E., Stodt, B., Brand, M., & Chamarro, A. (2017). Negative consequences from heavy social networking in adolescents: The mediating role of fear of missing out. Journal of Adolescence, 55, 51–60. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2016.12.008

Peper, E., & Harvey, R. (2018). Digital Addiction: Increased Loneliness, Anxiety, and Depression. NeuroRegulation, 5(1). https://doi.org/10.15540/nr.5.1.3

Stallman, R. M. (d. g.). Why Schools Should Exclusively Use Free Software. GNU Project - Free Software Foundation. https://www.gnu.org/education/edu-schools.en.html

Thatcher, J. (2014). Big Data, Big Questions| Living on Fumes: Digital Footprints, Data Fumes, and the Limitations of Spatial Big Data. International Journal of Communication, 8, 1765–1783. https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/2174

Toda, A., Valle, P. H., & Isotani, S. (2018). The Dark Side of Gamification: An Overview of Negative Effects of Gamification in Education. In Higher Education for All. From Challenges to Novel Technology-Enhanced Solutions. https://doi.org/10.1007/978-3-319-97934-2_9